Stanja koja dovode do nedostatka vitamina B12
Prepoznavanje nedostatka vitamina B12 i njegovo liječenje je od suštinske važnosti za sprečavanje ozbiljnih posljedica, naročito hematoloških i neuroloških. Prepoznavanje nedostatka vitamina B12 je moguće na osnovu simptoma, a može se potvrditi analizama u krvi. Nažalost, simptomi nedostatka vitamina B12 su često nespecifični (javljaju se i kod drugih stanja) što otežava dijagnosticiranje. Zbog toga je potrebno obratiti posebnu pažnju na specifična stanja opterećena visokim rizikom za razvoj nedostatka vitamina B12. U nastavku možete saznati koje su to visokorizične skupine osoba i pacijenata i zašto se baš kod njih najčešće razvija nedostatak vitamina B12.
osobe starije od 65 godina
Iako se nedostatak vitamina B12 može pojaviti kod svih osoba bez obzira na uzrast, učestalost nedostatka se povećava sa godinama. Smatra se da je slabija apsorpcija kobalamina iz hrane kod starijih osoba uzrok manjka vitamina B12 u preko 50% slučajeva.
smanjeno lučenje želučane kiseline
Vitamin B12 iz hrane je vezan sa životinjskim proteinima od kojih se razdvaja i otpušta u kiselom okruženju želuca. Smanjeno lučenje kiseline se može javiti kod 10-30% odraslih, što može utjecati na smanjenu apsorpciju vitamina B12. Takođe, smanjeno lučenje želučane kiseline omogućava intenzivniji rast crijevnih bakterija koje koriste B12 čime se smanjuje njegova količina raspoloživa za apsorpciju.
osobe sa poremećajima probavnog trakta
Stanja koja vode poremećaju apsorpcije vitamina B12 zbog smanjenog nivoa ili inhibicije unutrašnjeg faktora:
- autoimune bolesti (npr. perniciozna anemija),
- bolesti gušterače koje vode do smanjenja lučenja probavnih enzima (tzv. egzokrina insuficijencija pankreasa),
- bolesti žuči,
- bolesti žlijezda sa unutrašnjim lučenjem (tzv. endokrinopatije),
- atrofijski gastritis,
- upalna bolest crijeva,
- Kronova bolest,
- limfomi, želučani tumori,
- čir na želucu,
- operativni zahvati na želučano-crijevnom sistemu,
- radioterapija crijeva,
- AIDS,
- visoka koncentracija bakterija ili nekih parazita koji troše vitamin B12/sindrom slijepe vijuge (tzv. konkurencija za vitamin B12).
Stanja koja uzrokuju lošije iskorištenje vitamina B12:
- bolesti jetre,
- nedostaci nekih enzima,
- poremećaji transportnih proteina.
osobe koje uzimaju lijekove koji smanjuju apsorpciju vitamina B12
Npr. kod primjene metformina (lijek u terapiji šećerne bolesti), kod primjene inhibitora protonske pumpe, H2 blokatora ili antacida (lijekovi koji smanjuju lučenje želučane kiseline, lijekovi u terapiji čira na želucu ili žgaravice), kod primjene aminoglikozidnih antibiotika, aminosalicilne kiseline, kolhicina, hloramfenikola…
.svg)
pušenje (aktivno i pasivno)
Kliničke studije potvrđuju da pušači generalno imaju niže nivoe vitamina B12 u serumu i više nivoe kobalamina koji se luči u urin. Ovo je vjerovatno uzrokovano većim unosom cijanida tokom pušenja cigareta, što može rezultirati promjenama u načinu na koji se vitamin B12 metabolizira.
pretjerana konzumacija alkohola
Alkohol narušava apsorpciju vitamina B12. Pored toga, prehrambene navike alkoholičara takođe mogu doprinijeti smanjenoj raspoloživosti B12 za apsorpciju.
trudnice i dojilje
Vitamin B12 je od suštinske važnosti za umnožavanje ćelija ploda tokom trudnoće zbog njegove važne uloge u sintezi DNA. Potrebe za vitaminom B12 su značajno povećane u trudnoći. Iako sama trudnoća ne uzrokuje nedostatak, trudnice sa niskim nivoom vitamina B12 mogu biti izložene većem riziku za rađanje bebe sa štetnim ishodom. I dojilje su izložene većem riziku od nastanka manjka vitamina B12 koji može imati štetne ishode za dojenčad.
vegetarijanci i vegani
Vegeterijanci i vegani ne konzumiraju hranu životinjskog porijekla, kao što su meso i mliječni proizvodi (uključujući jetricu, govedinu, piletinu, jaja, mlijeko, sir i neke vrste ribe), a koja sadrži vitamin B12. Strogi vegani su izloženi naročitom riziku za razvoj nedostatka vitamina B12 i vjerovatnoća da će razviti taj nedostatak je 10 puta veća nego kod vegeterijanaca i 50 puta veća nego kod opšte populacije.
osobe koje teško gutaju tablete ili kapsule
Npr. kod nekih psihičkih smetnji ili neuroloških poremećaja, moždanog udara, Parkinsonove bolesti, multiple skleroze, neke bolesti motornog neurona, mijastenije gravis, dermatomiozitisa, mišićne distrofije, ahalazije, difuznog spazma jednjaka, sistemske skleroze, ezofagitisa, suženja nastalog usljed djelovanja želučane kiseline, raka jednjaka, prstena u donjem dijelu jednjaka, pritiska izvana, gutanja kaustičnih tvari.
